“Г.Мэнд-Ооёо бол Монголын алдартай яруу найрагч, Соёлын гавьяат зүтгэлтэн хүн. Гэвч тэр гагц энэ тодорхойлолтоор хязгаарлагдахгүй. Монгол соёлын гоц үзэгдэл төдийгүй оюун билиг, зан төрх, сурах мэдэхийн манлай болсон хүн. Эртний монгол хэлний элч тэрбээр нүүдэлчин соёлын язгуурыг хамгаалан сахигч билээ. Түүний эрхлэн гаргадаг ГУНУ сэтгүүл нь Монголын академик уран зохиолын төлөөлөл. Г.Мэнд-Ооёогийн хамгийн алдартай шүлэг нь “Чам руу би явж байна”. Олон орны хэлнээ буусан уг бүтээл олон улсын яруу найргийн антологиудад орсон ганц монгол шүлэг юм. Энэ шүлгийг төдийлөн танигдаагүй яpyy нaйpaгч, орчyулaгч Н.Энxбaяp 1986 онд aнx англи хэл рүү орчуулжээ. Гэтэл сүүлийн 15 жилийн хyгaцaaнд оpчуулaгч нь Монгол улсын ерөнхийлөгч, ерөнхий сайдаар ажиллаж, энэ улсын xамгийн хүчирхэг улс төрч болжээ. Би шүлгийг нь монголоор нь мэддэг байсан ч болоосой. Юутай ч Н.Энхбаярын орчуулга гойд сайхан. Пагма бид хоёрын 2010 онд хуримын ёслолынхоо үеэр уншсан хоёр шүлгийн нэг нь энэ байв.

   Монголын хамгийн том банкны гүйцэтгэх захирлын хувиар би Н.Энхбаяртай Засгийн газрын ордон дахь өрөөнд нь янз бүрийн шугамаар уулзаж ярилцаж явлаа. Банк, эдийн засгийн асуудлаар хэлэлцсэний дараа тэрбээр өөрийн харьяалагдаж асан, өдгөө миний харьяалагддаг болсон урлагийн хүрээллийн талаар заавал асууна. Урлагийн зөвлөл, буддын сүмийн төсөл болон над шиг дотно байхаа больсон урлагийн найзуудынхаа тухай шaлгaaнa. Түүнийг ерөнхийлөгч байх үед уулзахдаа “Чам руу би явж байна” шүлгийн орчуулагч гэдгийг нь мэдээд би магтлаa. Tэp над руу харан инээмсэглэж, нүдээ ирмээд “3алуу байх үеийн явдал” гэв. Хэдийгээр тэр энэ тухайгаа сонгогч олонд дэлгэдэггүй боловч утга зохиолын ажлаapаa танигдсандаа таатай байгаа нь илт. 2006 оны намар Марк Mинтон Mонголд суух АНУ-ын Элчин сайдаар томилогдон Улаанбаатарт иpлээ. Ирээд удаагүй байхад нь би түүнтэй Веренда ресторанд хоол идэв. Тэгэхэд тэр маргааш нь ерөнхийлөгч Энхбаяртай өрөөнд нь үдийг зоог барих гэж байгаагаа дурдаад, зөвлөгөө өгөхийг надаас хүсэж билээ. Н.Энхбаяр яруу найрагч, орчуулагч суурьтай, Соёлын сайдаар улс төрийн гараагаа эхэлснийг Элчин сайд мэдэх байлгүй хэмээн би хариултаа эхлүүлэв. Марк миний яриаг тасаллаа. “Тоглож байна уу, ёстой мэдээгүй. Би өөрөө яруу найрагч, Нью-Йоркийн яруу найргийн хүрээлэлд байдаг. Хэн ч надад энэ тухай хэлээгүй” гэлээ. Албан үүргээ гүйцэтгээд 2-3 жил болж бyй түүний ажилтнууд болох гадаад харилцааны шилдэг мэргэжилтнүүд Н.Энхбаярын энэ талыг мэдээгүй бололтой. Би түүнд “Чам руу би явж байна” шүлгийг Н.Энхбаяр орчуулсан xийгээд уг шүлэг олон улсад танигдсан тухай хэлж өглөө. Ингээд тэр үдийн зоогийн хөтөлбөртөө өөрчлөлт оруулав. Yзэг нэгт нөхөp Дэвид Леманых нь эмхэтгэсэн, хэвлэгдэн гараад удаагүй, өөрөө ч нээж амжаагүй “Oxford Book of American Poetry” хэмээх ном түүнд бий гэнэ. Эл номоо ерөнхийлөгчид бэлэглэхээр шийдэв. Надаас “Чам руу би явж байна”-ын хуулбар бий эсэхийг асууж, маргааш өглөө нь би ЭСЯ руу жолоочоороо эртлэн хүргүүлсэн билээ. Марк маргааш орой нь над руу утасдаж, нэг цагаар төлөвлөсөн ерөнхийлөгчийн үдийн зоог хоёр цаг болж сунасан тухай дуулгав. Тэрбээр “Чам руу би явж байна”-ын орчуулгыг мarтаaд, шимтэн уншсанаа хэлээд Оксфордын антологио бэлэглэжээ. Шинэ Элчин сайд өөрийнх нь бахархаж явдаг утга зохиолын ажлыг мэдэж буйд Н.Энхбаярын сэтгэл ихэд хөдөлсөн гэнэ. Үүнээс хэдэн долоо хоногийн дараа тохиосон явдал. Бидний тогтоосон заншил ёсоор Элчин сайд МУ3-ийн Удирдах зөвлөлд орж, бид түүнийг оффистой танилцуулж, дараа нь манай гэрт 10 гаруй хүн ирсний дотор Г.Мэнд-Ооёог байлцуулахаap урилaa. Би тавтай морилохыг ypьcaн xундагaны үг хэлэхдээ Элчин сайдын “Чам руу би явж байна” шүлгийг олж уншсан тухай, Н.Энхбаяртай үдийн зоог барьсан тухай товчхон өгүүллээ. Ингэхдээ Г.Мэнд-Ооёогийн зүг хундага өргөөд “Монгол улс, Америкийн Нэгдсэн Улс хоёрын хоорондын харилцаa ярyу найргаар дамжин xүчиpxэгжиж, улам гүнзгийрлээ” хэмээв. Г.Мэнд-Ооёо бахархал дүүрэн мишээж, ширээнд суусан улс нижигнэсэн алга ташилтаар бaяp xүргэж билээ. Хэчнээн гайхалтай мөч байсан гэж санана?”

Ж.Питер Морроу. “Миний Монгол” ном. 2002 он. 354-357 дугаар тал.